Muzeum Północno - Mazowieckie zaprasza na wystawę
do 14 sierpnia 2003 r.
W 1974 roku w Spółdzielni "Cepelia" im. St. Wyspiańskiego w Krakowie zrodził się pomysł zorganizowania międzynarodowego konkursu na lalkę regionalną. Pomysłodawcą i realizatorem tego konkursu był ówczesny Prezes Spółdzielni Bronisław Kurek, bez którego przedsięwzięcie na tak szeroką skalę nie byłoby możliwe. Pomysł ten podyktowany był chęcią porównania doświadczeń i dorobku w wykonywaniu lalek w strojach regionalnych oraz stworzenie możliwości popularyzacji bogactwa folkloru, zdobnictwa oraz rękodzieła krajów świata.
Ze względu na duże zainteresowanie i niezwykle wysoki poziom artystyczny, konkurs początkowo przewidziany jako jednorazowy, przekształcił się w imprezę cykliczną, organizowaną co dwa lata - Międzynarodowe Biennale Lalek Regionalnych. Jego celem było szerzenie wiedzy o tradycjach, folklorze i obyczajach innych państw oraz wymiana doświadczeń dotyczących kultywowania i reaktywowania zanikających form rękodzieła ludowego.
Jury oceniało lalki w dwóch odrębnych kategoriach - w strojach będących wierną kopią ubioru danego regionu oraz w strojach będących ich artystyczną stylizacją. Przekazywane na Biennale lalki wykonywane są przez twórców ludowych, artystów plastyków oraz pracownie lalkarskie wykonujące lalki od wielu pokoleń. Lalki projektowane są jako pojedyncze figurki oraz wielopostaciowe sceny, prezentujące ludowe obyczaje, obrzędy, ludzi przy pracy i zabawie.
W VIII edycjach Biennale uczestniczyło 45 państw z sześciu kontynentów reprezentowanych przez 220 wystawców i ponad 3500 prac, w tym niektóre z tak egzotycznych miejsc jak Tunis, Jamajka czy Wyspy Bahama. We wszystkich edycjach brała udział Polska wzbudzając podziw wśród twórców i jurorów zagranicznych precyzją odtwarzania tradycyjnych strojów. Na nagrodę honorową wy-brano symbol "Pawiego pióra" - stanowiącego element stroju krakowskiego.
W 1998 roku, po dziesięcioletniej przerwie, Fundacja "Cepelia" ogłosiła IX edycję Międzyna-rodowego Biennale Lalek Regionalnych, którego rozstrzygnięcie nastąpiło w lipcu 1999 roku. Zapro-szenia rozesłano do wszystkich byłych uczestników Biennale, licznych organizacji zajmujących się rękodziełem ludowym, muzeów. W kategorii lalek, których ubiór jest wierną kopią stroju regionalnego zgłosiło się 17 wykonawców z 5 państw, prezentując 49 lalek pojedynczych i 9 scen rodzajowych, Jury wysoko oceniło unikalne stroje, wiernie odtworzone, z zachowaniem tradycyjnych technik, surowców, zdobnictwa, wymagających ogromnej wiedzy oraz umiejętności.
Jury podkreśliło, że w związku z coraz mniejszą liczbą twórców lalek istnieje konieczność kontynuowania Biennale, umożliwiającego powrót do zapomnianych tradycji.
Prezentowana wystawa Lalki Polskie - lalki Świata składa się z dwóch tematycznych części. Pierwsza z nich obejmuje lalki polskie w strojach regionalnych, gromadzone w ciągu wszystkich edycji Biennale oraz nadesłane na konkurs Lalki Polskie. W drugiej części prezentowane są lalki z około 22 krajów świata biorące udział w dziewięciu edycjach Biennale. Ofiarowali je uczestnicy Biennale jako eksponaty do mającego powstać w Krakowie Muzeum Lalki. Niestety niezależnie od Cepelii okoliczności uniemożliwiły jego założenie. Obecnie lalki są własnością Fundacji „Cepelia", która organizując podobne wystawy, stara się choć w części spełnić przewidziany dla Muzeum Lalki zamysł.
Celem wystawy jest prezentacja ogromnego zróżnicowania kultury polskiej i świata, wynikającego z wielowiekowej tradycji, z oddziaływania różnych wzorów kulturowych, ze specyfiki regionalnej, a także pokazanie ogromnej wiedzy i niezwykłych umiejętności, które kontynuowane są jeszcze w wielu krajach zgodnie z lokalnym przekazem.
Mamy nadzieję, że obejrzenie tej bogatej kolekcji lalek nie będzie wyłącznie doznaniem este-tycznym, ale stanie się również kluczem do poznania i zrozumienia innych kultur i własnego dzie-dzictwa.
Danuta Buczkowska
