Archwium - Zamierzenia, Programy, Przebieg i Skutki realizacji zadań

Muzeum Północno – Mazowieckie w Łomży już od 60 lat realizuje zadania
z zakresu ochrony dziedzictwa kulturowego związane z: pozyskiwaniem, gromadzeniem, opracowywaniem , przechowywaniem i udostępnianiem zbiorów muzealnych.
W strukturze Muzeum w Łomży znajdują się następujące działy merytoryczne: archeologia, numizmaty, historia, etnografia, bursztyn, sztuki i rzemiosła, edukacji
i promocji, Galeria Sztuki Współczesnej oraz Oddział Skansen Kurpiowski
w Nowogrodzie. Pracownicy merytoryczni, grupa bardzo doświadczona, oprócz gromadzenia i opracowywania zbiorów, przygotowują wystawy czasowe, piszą artykuły, opracowania dotyczące dziedzin związanych z ich muzealną działalnością oraz do lokalnych wydawnictw naukowych i popularnych. Biorą także udział w sesjach
i konferencjach naukowych.
W miarę posiadanych środków placówka prowadzi działalność wydawniczą związaną z historią miasta, regionu i gromadzonymi zbiorami. Muzeum organizuje kilkanaście wystaw czasowych rocznie. Dzięki profesjonalizmowi i umiejętnościom pracowników merytorycznych tematyka tych wystaw jest różnorodna , edukacyjna
i atrakcyjna. Muzeum posiada własną bibliotekę, z księgozbioru której korzystają, oprócz pracowników, uczniowie, studenci i nauczyciele.
Oprócz działalności podstawowej prowadzi również szeroką działalność oświatową. Dział edukacji i promocji proponuje kilkanaście różnorodnych tematów lekcji muzealnych oraz przygotowuje warsztaty na tematy zaproponowane czy też zamówione przez nauczycieli. Na lekcjach muzealnych, które prowadzimy od wielu lat, na podstawie eksponatów archeologicznych, etnograficznych, numizmatycznych, historycznych oraz posiadanych dzieł sztuki ukazujemy dzieciom i młodzieży zmiany kulturowe
i cywilizacyjne naszego regionu. Metoda prowadzenia warsztatów jest urozmaicona: wykład połączony z projekcją filmu, prezentacją muzealiów i bezpośrednim do nich dostępem, zajęcia praktyczne np. pieczenie podpłomyków, wyrób ozdób choinkowych, malowanie pisanek czy też własnoręczne wykonanie palmy wielkanocnej czy ozdoby na choinkę.
Na lekcjach o tematyce plastycznej, zaproszeni artyści wprowadzają dzieci
i młodzież w tajniki technik malarskich i graficznych, połączone z próbami ich wykonania. Inną formą działalności edukacyjnej są imprezy o charakterze poznawczo – zabawowym. Ogromnym powodzeniem cieszą się organizowane od wielu lat „Muzealne Spotkania Mikołajkowe”, podczas których Mikołaj oprowadza dzieci po wystawach, często specjalnie przygotowanych na tę okoliczność, a następnie spotykają się na wspólnym śpiewaniu kolęd i rozdaniu prezentów.
We własnej pracowni konserwatorskiej dokonujemy podstawowych zabiegów
i czynności konserwatorskich obiektów pochodzących z naszych zbiorów, dzięki czemu możemy udostępniać coraz więcej własnych muzealiów.
W roku 2004 został opracowany Plan Ochrony Muzeum zgodnie
z rozporządzeniem Ministra Kultury z dnia 15.10.2003 r. obejmujący wszystkie placówki wchodzące w skład instytucji. Realizacja jego będzie rozłożona w czasie głównie ze względu na posiadane środki finansowe.
Podstawowym zadaniem pracowni fotograficznej jest wykonywanie dokumentacji muzealnej, rejestrowanie działalności Muzeum, gromadzenie negatywów, przezroczy, taśm wideo i udostępnianie ich zainteresowanym – szkołom, studentom i badaczom kultury regionu.
W 2005 roku Muzeum otrzymało w użyczenie budynek po Gimnazjum Publicznym przy ul. Dwornej 22 w Łomży. W związku z powyższym prowadzone będą w tym obiekcie prace dokumentacyjno – inwentaryzacyjne, prace projektowe dotyczące zabezpieczenia, zagospodarowania i adaptacji budynku na cele muzealne. W tymże obiekcie, na parterze, przeprowadzona musi być adaptacja pomieszczeń na sale wystaw czasowych
i pomieszczenia obsługi zwiedzających. Wymaga to przeprowadzenia prac dokumentacyjnych, projektowych i robót budowlanych polegających na wyburzeniu ścian, wymianie podług, instalacji elektrycznej itp. Pierwsze piętro przeznaczamy na realizację wystaw stałych prezentujących historię, tradycję i kulturę naszego regionu. Wymaga to przystosowania pomieszczeń do celów wystawowych. W zależności od posiadanych środków chcielibyśmy pod koniec 2006 roku udostępnić sale wystaw czasowych
i zrealizować jedna wystawę stałą. Adaptacji muszą być poddane pomieszczenia
w piwnicy, gdzie przewidujemy umieszczenie pracowni technicznych wraz z magazynami sprzętu wystawienniczego.
Cały obiekt musi być zabezpieczony systemem elektronicznej ochrony antywłamaniowej, przeciwpożarowej i systemem telewizji dozorowej. Przystosowanie obiektu do potrzeb muzealnych wymaga zatem szeregu prac dokumentacyjnych, projektowych i budowlanych co wiąże się z wydatkowaniem środków, których Muzeum nie ma zabezpieczonych w dotacji samorządowej.
W związku z przejęciem nowego budynku i przeprowadzka do pomieszczeń, które będą dopiero adaptowane na cele muzealne w roku 2006 nie przewidujemy realizacji
w tym obiekcie wystaw czasowych. Chcemy skupić się na realizacji wystaw stałych do czasu przygotowania sal wystaw czasowych. Planujemy rozpoczęcie uzupełniania kolekcji wycinanek i tkanin dekoracyjnych.
Natomiast w Muzeum, w oparciu o zbiory własne prowadzić będziemy warsztaty muzealne jako formę działalności edukacyjnej i ochrony dziedzictwa kulturowego. Chcemy zorganizować II Festyn Archeologiczny „Powroty do przeszłości”
i zapoczątkować działalność Klubu Młodego Archeologa.

Warsztaty muzealne jako forma działalności edukacyjnej i ochrony dziedzictwa kulturowego

I . Z historii Łomży i regionu
1.Stara Łomża w świetle wykopalisk
2.Wykopaliska na terenie obecnej Łomży
3.X wieków Łomży
4.Wrzesień 1939 na Ziemi Łomżyńskiej
5.Bursztyn z dorzecza Narwi

II. Twórczość ludowa i zwyczaje Kurpiowszczyzny
1.Spotkania z twórcami ludowymi bursztyniarz, wycinankarka
2.Zwyczaje wielkanocne na Kurpiach
3.Pisanki – tradycyjne techniki zdobienia jaj
4.Kapliczki przydrożne – cuda małej architektury
5.Obrzędowość rodzinna na Kurpiach
6.Strój ludowy Kurpiowskiej Puszczy Zielonej

III. Edukacja plastyczna
1.Techniki malarskie i graficzne z wykorzystaniem zbiorów własnych
2.Tradycyjne ozdoby choinkowe (projektowanie i wykonywanie)

IV. Lekcje z wykorzystaniem zbiorów muzealnych
1.Ceramika przez wieki – pokazy garncarstwa
2.Pieniądz na ziemiach polskich
3.Krótkie dzieje łomżyńskiego szkolnictwa

V. Powroty do przeszłości-czyli spotkania z archeologia eksperymentalną
1.Nie chleb, a podpłomyki - przygotowywanie pożywienia we wczesnym średniowieczu, rozcieranie zboża na oryginalnych kamiennych żarnach nieckowatych, przygotowanie ciasta, formowanie podpłomyków, pieczenie na ognisku
2.Paciorki, paciorki – rodzaje ozdób noszonych w pierwszych wiekach naszej ery, pokaz wybranych , oryginalnych zabytków, formowanie przez uczniów z modeliny paciorków wzorowanych na paciorkach szklanych, prezentacja rekonstrukcji stroju
3.Wszystko z drucików – metale do wyrobu ozdób, pokaz wybranych zabytków, formowanie z miedzianego drutu pierścionków , zawieszek, bransolet
4.Garnki, miski, kubki – różnorodne zastosowanie gliny, pokaz naczyń z różnych epok archeologicznych, lepienie i zdobienie garnków, misek, kubków.
5.Paski i krajki – surowce do wykonywania tkanin, tkanie pasków i krajek przy użyciu deseczki tkackiej, prezentacja rekonstrukcji stroju
6.Biskupin – najstarszy gród
Cykl edukacyjny „Powrotu do przeszłości” zakończymy mini festynem archeologicznym na placu muzealnym.

Wystawy czasowe jako prezentacje dorobku kultury regionalnej, polskiej oraz
światowej:

w Galerii Sztuki Współczesnej ul Długa 13

1.Wystawa z okazji trzydziestolecia Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów – zbiory, publikacje, fotografie -styczeń
2.Monika Miller (Łomża) – malarstwo, marzec
3.Mirosław Greluk (Siedlce) – malarstwo, kwiecień
4.Bożena Elżbieta Grzybek, Aleksander Grzybek (Białystok) – malarstwo, maj
5.Lilla Kulka (Kraków) – „pomiędzy duchem a materią” – collage i obiekty z tkaniną, czerwiec
6.Sylwia i Damian Wierzbowscy (Wrocław) – grafika, rysunek, malarstwo, ceramika, lipiec
7.Wiesław Osewski (Suwałki) – ilustracje i rysunki, wrzesień
8.Krzysztof K. May (Warszawa) – ilustracje do „Baśni” Jana Ch. Andersena, październik
8.Ewa Janus (Kraków) – rzeźby, listopad
9.Marita Benke – Gajda i jej pracownia (Kraków) – ceramika, grudzień.





Skansen Kurpiowski im. Adama Chętnika w Nowogrodzie – Oddział Muzeum Północno - Mazowieckiego w Łomży

Jeden z dwóch najstarszych muzeów budownictwa ludowego w Polsce, utworzony
w 1927 roku. Zgromadzone na terenie Skansenu unikalne obiekty architektury drewnianej wraz z wyposażeniem dokumentują szybko zanikającą kulturę tradycyjną tego regionu. Maja one wartość nie tylko naukową i historyczną ale również poznawczą. Co roku przyjeżdżają tu tysiące turystów, ciekawych nie tylko oryginalnej kultury kurpiowskiej, lecz także zauroczonych niepowtarzalnym pięknem tego miejsca. Zdaniem wielu z nich Skansen Kurpiowski w Nowogrodzie jest jednym z najpiękniejszych skansenów nie tylko w Polsce, ale i w Europie.

Prezentacja dorobku regionu kurpiowskiego i jego wkładu do dziedzictwa kulturowego

1.Wykonanie nowej aranżacji wystroju wystaw stałych - ekspozycja wnętrz
w chałupach z Kadzidła wiek XIX, Gawrych koniec wieku XVIII i Baranowa – lata pięćdziesiąte XX wieku.
2.Organizację imprez folklorystycznych:

„Skansenowskie Spotkania” – czerwiec. Impreza o zasięgu ponadregionalnym organizowana w rocznicę otwarcia w 1927 roku Muzeum Kurpiowskiego
w Nowogrodzie. Celem imprezy jest ukazanie różnych aspektów tradycyjnej kultury kurpiowskiej na tle zabytkowego budownictwa kurpiowskiego. Odwołując się do miejscowej tradycji proponujemy uczestnikom występy kapeli, zespołu śpiewaczego lub tanecznego, które nie ograniczają się tylko do biernego oglądania i słuchania ale także do aktywnego uczestnictwa i nauki tańców i pieśni kurpiowskich. Chcemy przybliżyć autentyczną, powoli zanikającą, wytwórczość ludową poprzez pokazy wykonywane przez twórców ludowych. Inną popularną formą uczestnictwa publiczności są gry i zabawy zręcznościowe oraz próby wykonywania tradycyjnych prac gospodarskich.

„Niedziela na św. Rocha” – sierpień – impreza ponadregionalna mająca na celu przybliżenie społeczności lokalnej, a także turystom, tradycyjnej kultury kurpiowskiej poprzez ukazanie jej w kontekście innego regionu etnograficznego, różniącego się strojem, gwarą, folklorem, sztuką czy instrumentami muzycznymi. Projekt przewiduje nie tylko koncerty kapeli kurpiowskiej ale także z innego regionu, oraz pokazy autentycznej wytwórczości ludowej, z próbami wykonanie niektórych czynności przez uczestników imprezy. Proponujemy także zapoznanie się z autentyczną kuchnią kurpiowską, serwując tradycyjne potrawy takie jak „pampuchy”, piwo jałowcowe, prawdziwy chleb wiejski,
z miodem pszczelim oraz mlekiem prosto od krowy. Dajemy możliwość także udziału
w odbywających się na terenie Skansenu tradycyjnych grach i zabawach zręcznościowych, które są adresowane nie tylko do dzieci ale i dorosłych.
3.Pokazy wytwórczości ludowej z zakresu wycinankarstwa, garncarstwa, plecionkarstwa, kowalstwa i rzeźby, lekcje muzealne na temat obrzędowości rodzinnej i dorocznej na Kurpiach
4.Współpraca i współorganizacja „Salonu pod gontem. Wieczorów sztuki i nauki” – cały rok, spotkania odbywają się w salonie dworku z Brzózek.
5.Przygotowanie placu zabaw dla dzieci z wykorzystaniem tradycyjnych form
i materiałów – huśtawki, równoważnie itp.
6.Rozpoczęcie przygotowań do obchodów 80 – lecia Skansenu, planowanego na wrzesień 2007 r.


Prace remontowo – konserwatorskie:
1.Wylepienie i pomalowanie wnętrz chałup z Gawrych i Baranowa
2.Remont wiatraka z Plewek
3.Remont studni z Brańszczyka
4.Wykonanie nowych wiat do przechowywania drewna koło stolarni
5.Remont wyciągu do trocin: wykonanie odgromienia i nowego dachu, pomalowanie zbiornika
6.Zakończenie remontu dworu z Brzózek:
remont pomieszczeń biurowych: poprawienie tynków, pomalowanie, wykonanie nowych podłóg,
wykonanie nowych szczytów w dachu,
wykonanie drewnianej podłogi na tarasie.
7.Wykonanie szafy narzędziowej do stolarni
8.Konserwacja ula kłodowego leżaka – praca zlecona firmie konserwatorskiej
9.Uporządkowanie jaru: skanalizowanie napływającej wody, restauracja zniszczonych skarp, wykonanie nowego płotu zewnętrznego
10.Wykonanie nowego płotu pletniaka koło chałupy z Gawrych
11.Zakup lub wykonanie nowych regałów do magazynu muzealiów
12.Remont i konserwacja uli skrzynkowych i bryczki
13.Remont bramy prowadzącej na Plac Bartny
14.Konserwacja wiaty nad średniowieczną łodzią
15.Konserwacja budynków preparatem FOBOS, zgodnie z zaleceniem kontroli ppoż.
16.Kontynuacja prac adaptacyjnych na strychu karczmy.
17.Wykonanie dokumentacji centralnego ogrzewania w stolarni i dworku z Brzózek.

Terminy realizacji prac remontowo – konserwatorskich uzależnione są od możliwości zakupu drewna, środków konserwujących itp. oraz od warunków klimatycznych które zdecydowanie wpływają na możliwości prowadzenia prac na otwartym terenie
i w drewnianych obiektach zabytkowych. Prace te planujemy w miesiącach od kwietnia do października.
Aby zaplanowane zadania mogły zostać zrealizowane w całości, wymagane są dodatkowe nakłady finansowe. Do wystaw czasowych chcielibyśmy publikować wydawnictwa będące dopełnieniem tematyki wystawy, przy organizacji wystaw czasowych i warsztatów muzealnych konieczne są zakupy materiałów (farby papier, przyrządy piśmiennicze i kreślarskie, tkaniny, oświetlenie itd.). Właściwy odbiór wystawy jest często uzależniony od jej oprawy, aranżacji plastycznej, co wiąże się z określonymi kosztami. Wypożyczenia wystaw z innych muzeów wiążą się z kosztami, jakie musimy ponieść na transport (często z ochroną) oraz za przygotowanie obiektów do wypożyczenia. Zaznaczyć należy, że informacje o realizowanych przez Muzeum przedsięwzięciach docierają do mieszkańców poprzez reklamę: afisze, stronę internetową (www.muzeum.4lomza.pl), informacje prasowe, radio, telewizję, informacje są rozsyłane do przedszkoli i szkół wszystkich typów. Chcąc w dalszym ciągu utrzymać wysoki poziom naszych propozycji wystawienniczo - edukacyjnych konieczna jest sukcesywna wymiana
i zakup nowego sprzętu wystawienniczego, jak gabloty z własnym oświetleniem
i zabezpieczeniem, sprzętu oświetleniowego, fotoram i antyram. Przy wykorzystywaniu obiektów z naszych zbiorów, jak i do nowo pozyskanych muzealiów konieczne są zakupy odczynników chemicznych, odpowiednich narzędzi do przeprowadzania prac zabezpieczających i konserwacyjnych.
W przypadku Skansenu Kurpiowskiego prace remontowo – konserwatorskie wymagają: zakupu dużej ilości drewna około 20 metrów sześciennych, a do niego środków konserwujących i uodparniających, specjalistycznych narzędzi, obecnie szlifierki taśmowej i obrabiarki do drewna. Konieczna jest też wymiana oświetlenia strażniczego
i ekspozycyjnego na terenie Skansenu.
Planowane zakupy: nowego samochodu, kserokopiarki do Galerii, komputerów, elektronicznego programu ewidencyjno – inwentaryzacyjnego „Musnet” minimum na dwa stanowiska, bardzo przydatnego do prac ewidencyjnych i naukowych oraz programu graficznego i do obróbki fotografii, usprawnią pracę i w znacznym stopniu pozwolą ograniczyć koszty związane z realizacją programu.

Podstawowym zadaniem Muzeum jest pozyskiwanie nowych muzealiów. Koniecznością jest uzyskiwanie środków pozwalających uzupełniać nasze zbiory np. bursztynu, lamp naftowych, etnograficzne z zakresu kultury materialnej drobnej szlachty czy wreszcie z zakresu sztuki współczesnej (obecnie posiadamy ponad 800 pozycji).
Z pozyskiwaniem nowych muzealiów wiążę się też spraw ich konserwacji, nie wszystkie prace jesteśmy w stanie przeprowadzić w naszej pracowni. Konieczne są konserwacje specjalistyczne z czym wiążą się dosyć duże środki finansowe.
Na rok 2006 i lata następne planujemy, zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Kultury z dnia 25.08.2004 r. aktualizację planów ochrony zabytków na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych. Realizacja tych i wyżej wymienionych zadań uzależniona jest od przyznanych muzeum środków finansowych.

Muzeum Północno – Mazowieckie w Łomży to instytucja, która poprzez realizację programu poznawczego, edukacyjnego i ochrony dziedzictwa kulturowego jest zauważana i niezwykle ceniona tak przez środowisko lokalne jak i mieszkańców innych regionów. Dzięki temu muzea, galerie i inne placówki kultury (teatry, biblioteki, archiwa) z całej Polski udostępniają nam swoje unikatowe obiekty. O potrzebie istnienia tego typu placówki w Łomży świadczy fakt, że wielu gości z Polski i z zagranicy tu kieruje swoje kroki, aby znaleźć materiały lub uzyskać informacje o swoich przodkach. Ważnym podkreślenia jest fakt, że to jedyna placówka na Ziemi Łomżyńskiej o takim profilu działania.

Jerzy Jastrzębski - Dyrektor muzeum